Komitet Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach

W oparciu o Załącznik nr 1 do Uchwały nr 07/2024 Komitetu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach PAN

————————————————————————————-

1. Sekcja Polityki Medialnej i Mediów Publicznych

Przewodnicząca: dr hab. Katarzyna Konarska, prof. ucz.

Członkowie Komitetu: prof. dr hab. Janusz Adamowski, dr hab. Olga Dąbrowska-Cendrowska, prof. ucz.; prof. dr hab. Urszula Doliwa; prof. dr hab. Stanisław Jędrzejewski; prof. dr hab. Marek Jeziński; dr hab. Monika Kaczmarek-Śliwińska, prof. ucz.; dr hab. Szymon Ossowski, prof. ucz.; prof. dr hab. Katarzyna Pokorna-Ignatowicz; dr hab. Weronika Świerczyńska-Głownia, prof. ucz.; prof. dr hab. Grażyna Wrona.

Eksperci zewnętrzni: dr hab. Michał Głowacki, prof. ucz. (Uniwersytet Warszawski); prof. dr hab. Alicja Jaskiernia (Uniwersytet Warszawski); dr hab. Justyna Szulich-Kałuża, prof. ucz. (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II).

Charakterystyka sekcji:

Sekcja Polityki Medialnej i Mediów Publicznych Komitetu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach Polskiej Akademii Nauk poprzez swoją działalność pragnie dążyć do wzmocnienia reprezentowanej dyscypliny naukowej oraz integrowania ośrodków i środowisk naukowych, poprzez przygotowywanie wspólnych publikacji, organizację konferencji i seminariów naukowych, udzielanie patronatu innym wydarzeniom naukowym, a także poprzez działalność popularyzatorską i ekspercką, wypracowując wspólne opinie i stanowiska, opracowując ekspertyzy, recenzując podejmowane inicjatywy w zakresie polityki medialnej i mediów publicznych.

Do zakresu tematycznego prac Sekcji w szczególności wchodzić będą zagadnienia związane z szeroko rozumianą polityką medialną, tj. strategie i projekty regulacji prawnych podejmowanych na arenie międzynarodowej, europejskiej i krajowej, obejmujące zarządzanie i kształtowanie systemami medialnymi, w tym takie kwestie jak regulacje własności mediów, wybór metody regulacji funkcjonowania mediów, ograniczenia w zakresie niektórych szkodliwych treści, promocja twórczości krajowej i europejskiej oraz twórców niezależnych, mediów trzeciego sektora, ochronę wolności mediów.

Szczególnie bliskie działalności naukowo-badawczej Sekcji będą zagadnienia związane z funkcjonowaniem mediów publicznych, tj. dotyczące koncepcji szerokiego modelu mediów publicznych (tzw. model wydawcy publicznego), regulacji tych podmiotów w świetle nowych technologii (migracja do sieci, usługi nielinearne, AI itd.), tak pod względem struktur zarządzania i organizacji, jak i zarządzania treścią (struktura organizacyjna wg gatunków i segmentów treści zamiast kanałów/programów), a także zmian w zakresie systemu kontroli i nadzoru nad mediami publicznymi (uspołecznienie struktur, metod pomiaru „wpływu społecznego”), a także systemu ich finansowania.

————————————————————————————-

2. Sekcja Public Relations w Czasach Niepewności

Przewodnicząca: dr hab. Monika Kaczmarek-Śliwińska, prof. ucz.

Członkowie Komitetu: prof. dr hab. Grażyna Habrajska; prof. dr hab. Stanisław Jędrzejewski; dr hab. Szymon Ossowski, prof. ucz.

Eksperci zewnętrzni: ks. dr hab. Leszek Gęsiak, prof. ucz. (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie); dr hab. Monika Przybysz, prof. ucz. (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie); dr hab. Anna Kalinowska-Żeleżniak, prof. ucz. (Uniwersytet WSB Merito Gdańsk).

Charakterystyka sekcji:

Sekcja Public relations w czasach niepewności już na poziomie nazwy wskazuje wyzwania mogące stanowić jej aktywności. Złożoność współczesnych czasów, zmienność przestrzeni medialnej oraz niepewność na poziomie społeczno-politycznym, powoduje, że public relations (PR) rozumiane jako tworzenie relacji i przestrzeni do dialogu pomagające realizować cele instytucji, organizacji czy osoby, odgrywają o wiele istotniejszą rolę niż jedynie wykorzystywane w działaniach komercyjnych.

Analizując działania PR od poziomu osób, organizacji, instytucji po działania na poziomie społecznym czy międzynarodowym wyraźnie kształtują się dwa obszary aktywności. Pierwszy obszar to PR realizowane w warunkach, gdy wymienione wcześniej podmioty prowadzą aktywności, aby nawiązywać relacje i budować dialog w warunkach pozbawionych sytuacji nadzwyczajnych. Wówczas na pierwszy plan wysuwają się działania pozwalające pokazać siłę komunikacji strategicznej – tu właśnie sekcja poprzez prezentację i modeli, jak również włączanie się w dyskurs społeczny i współpracę ze środowiskiem praktyków ma szansę pokazać, że skuteczna komunikacja powinna być oparta o wiedzę i badania. Drugi obszar to aktywności, gdy w bieżącej działalności podmiotów pojawiają się incydenty wymagające podjęcia działań na poziomie kryzysowym. W czasie szybkiego przepływu informacji oraz wzrastającej roli mediów społecznościowych, zdolność do skutecznej komunikacji kryzysowej stała się kluczową kompetencją  organizacji, rządów, oraz innych podmiotów. Badania w tej dziedzinie umożliwiają lepsze zrozumienie dynamiki i skuteczności różnych strategii komunikacji w sytuacjach kryzysowych.

Ostatni okres to również czas dyskusji branżowych dotyczących etyki (dezinformacja i dotychczasowe problemy), nowych technologii (wykorzystanie sztucznej inteligencji) oraz kompetencji profesjonalisty PR (nowe pokolenie/a na rynku, które wykazują cechy znacząco odmienne od poprzednich).

————————————————————————————-

3. Sekcja Komunikacji Obywatelskiej w Erze Algorytmów

Przewodniczący: dr hab. Jakub Nowak, prof. ucz.

Członkowie Komitetu: dr hab. Małgorzata Adamik-Szysiak, prof. ucz.; prof. dr hab. Urszula Doliwa; dr hab. Damian Guzek, prof. ucz.; prof. dr hab. Agnieszka Hess; dr hab. Monika Kaczmarek-Śliwińska, prof. ucz.; dr hab. Mariusz Kolczyński, prof. ucz.; ks. dr hab. Rafał Leśniczak, prof. ucz.; dr hab. Maria Nowina Konopka, prof. ucz.

Eksperci zewnętrzni: dr hab. Agnieszka Szymańska, prof. ucz. (Uniwersytet Jagielloński); dr hab. Dominik Batorski (Uniwersytet Warszawski); dr Bartłomiej Łódzki (Uniwersytet Wrocławski).

Charakterystyka sekcji:

Przedmiot prac Sekcji Komunikacji Obywatelskiej w Erze Algorytmów obejmuje analizę przebiegu, kontekstów oraz skutków procesów radykalnej (jakościowej) transformacji środowiska społecznego wywołanej przez procesy cyfrowej mediatyzacji. Obserwujemy zmianę praktyk społecznych ludzi oraz środowisk, w których są one podejmowane, oraz towarzyszącą im zmianę statusu jednostek i grup, gdy działają oni w roli obywateli. Postrzegamy jednocześnie media cyfrowe jako współdeterminujące tę zmianę: dostarczają one nowych narzędzi, języków, ale i środowisk działania ludzi – również kiedy podejmują oni praktyki społeczne w roli obywateli. Przedmiotem zainteresowania Sekcji nie jest zatem jedna konkretna technologia medialna, ale raczej procesy społeczne: skomplikowane transformacje narzędzi i środowisk działania człowieka oraz związane z nimi imaginaria (współdzielone normy, wyobrażenia, etc.). Traktujemy zatem obie kategorie z nazwy sekcji – obywatelskość i algorytmy (w znaczeniu diagnozowanej przez nas „ery algorytmów”) – jako nie tylko równie istotne, ale i nierozerwalnie ze sobą związane.

W szczególności przedmiotem prac Sekcji będą następujące – wzajemnie związane ze sobą – zjawiska:

Transformacja wzajemnych relacji między jednostką i strukturami, wywołana gwałtownym rozwojem nowych, cyfrowych przestrzeni aktywności człowieka, w których dostawcy mediów społecznościowych czy sieciowych wyszukiwarek wyznaczają warunki brzegowe działania ludzi online (i innych nie-ludzkich podmiotów). Interesuje nas w ich kontekście: rynkowy charakter owych sieciowych platform i związane z nim niejawne reguły ich funkcjonowania; nowe wzorce obiegu treści medialnych w ich ramach; dogłębne zmiany procesów komunikowania politycznego (w tym nowe praktyki społeczne obywateli w kontekstach demokratycznych wyborów); transformacje statusu i sposobów działania mediów lokalnych i obywatelskich w ramach nowych sieciowych środowisk; zmiany w sposobie funkcjonowania zmediatyzowanej sfery publicznej, w tym problem niejawnego charakteru algorytmów decydujących o obiegu treści online i nadawania widzialności jako nowego modusu działania podmiotów w medialnym ekosystemie.

Redefinicja obywatelskości, statusu i roli obywatela oraz działania obywatelskiego w erze algorytmów. Przedmiotem namysłu będą: nowe obywatelskie zasoby (technologiczne, kulturowe, itd.), nowe modalności i języki aktywności obywatelskiej (m.in. przenikające się języki polityki i sieciowej popkultury), repertuary inicjatyw i praktyk obywatelskich w sieciowych środowiskach, ruchy społeczne w erze algorytmów i środowiskach sieciowych platform, a także nowe kierunki, cele i repertuary działalności aktywistycznej.

Problem datafikacji (datafication), rozumianej jako nie tylko transfer prywatnych danych użytkowników/obywateli do rynkowych podmiotów, ale wykorzystanie tych danych w procesach sprawowania władzy (dane jako zasób w relacji obywatel-aktor polityczny). W tym kontekście interesują nas między innymi: zjawisko społecznego profilowania obywateli przez podmioty polityczne i rynkowe; technologie cyfrowe i kompetencje cyfrowe jako zasoby obywatelskie; zjawisko nadzoru – pionowego (korporacyjnego, politycznego), poziomego („koleżeńskiego”/obywatelskiego) i bionadzoru, a także związana z nią redefinicja w wyobrażeniach i praktykach dotyczących prywatności.

Redefinicja obywatelskiej sprawczości w erze algorytmów, czyli pytanie o zmianę społeczno-politycznego statusu jednostki jako aktora w nowych sieciowych środowiskach i wobec podmiotów politycznych o nowym charakterze, w tym algorytmicznych aktorów nie-ludzkich (non human). Przedmiotem zainteresowania prac Sekcji będą między innymi praktyki społeczne podejmowane przez te ostatnie, czyli działanie botów w nowych sieciowych ekosystemach jako zasobu dziennikarskiego, kampanijnego, aktywistycznego, radykalna transformacja samego systemu medialnego i problemy wiarygodności treści medialnych (dziennikarskich, kampanijnych), zjawiska fake newsów i postprawdy i sposoby im przeciwdziałania; rosnące znaczenie treści medialnych funkcjonujących poza dychotomią prawda-fałsz (jak memy internetowe). Wreszcie, interesuje nas również polityczny status tak zwanej sztucznej inteligencji (AI): jej kulturowe definicje i konteksty ich powstawania/utrwalania, a także praktyki społeczne zorientowane na AI w ich polityczno-obywatelskich kontekstach.

————————————————————————————

4. Sekcja Mediolingwistyki

Przewodnicząca: dr hab. Danuta Kępa-Figura, prof. ucz.

Członkowie Komitetu: prof. dr hab. Urszula Doliwa; prof. dr hab. Jerzy Gołuchowski; prof. dr hab. Grażyna Habrajska; dr hab. Magdalena Piechota, prof. ucz.

Eksperci zewnętrzni: dr hab. Magdalena Ślawska, prof. ucz. (Uniwersytet Śląski w Katowicach); dr hab. Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz, prof. ucz. (Uniwersytet Łódzki); dr Dorota Marquardt (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach).

Charakterystyka sekcji:

Potrzebę utworzenia w ramach Komitetu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach PAN Sekcji Mediolingwistycznej uzasadnia – po pierwsze – to, że ważną właściwością mediów jako obiektu badań medioznawczych jest ich werbalny charakter. Przywołując ten argument, nie tylko podkreślamy konieczność prowadzenia badań nad językiem w mediach w ramach naszej dyscypliny, lecz także przypominamy dotychczasową tradycję prowadzenia takich badań oraz ich rolę w powstaniu i rozwoju polskiego medioznawstwa wyrosłego na bazie językoznawczo uwarunkowanych badaniach prasoznawczych. Po drugie, potrzebę utworzenia Sekcji Mediolingwistycznej uzasadnia rozwój paradygmatu badań mediolingwistycznych. Mediolingwistyka proklamowana jako subdyscyplina językoznawstwa i nauk o komunikacji społecznej i mediach przeobraża się w perspektywę badawczą przyjmowaną w ramach dyscypliny nauk o komunikacji społecznej i mediach. Podstawową kategorią tak rozumianej mediolingwistyki jest szeroko rozumiany tekst, którego immanentną właściwością jest multimodalność, a którego bytowanie odbywa się w ramach gatunku i dyskursu. Ujęcie mediolingwistyczne jest ujęciem od tekstów medialnych do mediów. Operacyjnym celem badań mediolingwistycznych jest rozpoznanie właściwości (multimodalnego) tekstu medialnego (strukturalnych, pragmatycznych, stylistycznych i poznawczych), celem ostatecznym natomiast – rozpoznanie właściwości nadawców, odbiorców, użytkowników tekstów medialnych i zrozumienie mediów, których emanacją są ugatunkowione, funkcjonujące w dyskursie medialnym (dyskursach medialnych) teksty medialne. W mediolingwistyce wykorzystywane są wszystkie metody służące realizacji tych celów – o rodowodzie językoznawczym, medioznawczym, komunikologicznym, semiotycznym, retorycznym etc. Pożądane jest łączenie tych metod.

———————————————————————————————————

5. Sekcja Edukacji Medialnej Informacyjnej i Cyfrowej

Przewodniczący: prof. dr hab. Igor Borkowski.

Członkowie Komitetu: prof. dr hab. Robert Cieślak; prof. dr hab. Urszula Doliwa; dr hab. Katarzyna Gajlewicz-Korab, prof. ucz.; dr hab. Anita Has-Tokarz, prof. ucz.; dr hab. Magdalena Piechota, prof. ucz.; prof. dr hab. Teresa Sasińska-Klas; dr hab. Agnieszka Stępińska, prof. ucz.; dr hab. Weronika Świerczyńska-Głownia, prof. ucz.; prof. dr hab. Jadwiga Woźniak-Kasperek.

Eksperci zewnętrzni: dr hab. Klaudia Cymanow-Sosin, prof. ucz. (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie); prof. dr hab. Agnieszka Ogonowska (Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie); dr hab. Jacek Pyżalski, prof. ucz. (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).

Charakterystyka sekcji: 

Ustalenie i sformułowanie rekomendacji dla edukacji medialnej, informacyjnej i cyfrowej na poszczególnych etapach edukacyjnych. Inicjowanie, koordynacja i budowanie środowiska badaczy i praktyków edukacji medialnej w ramach dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach. Edukator medialny (nauczyciela, wychowawcy, trenera – opis zadań, kompetencji i zakresu aktywności zawodowej. Edukacja o edukacji medialnej, informacyjnej i cyfrowej. Mapowanie inicjatyw instytucjonalnych powiązanych z edukacją medialną, informacyjną i cyfrową w Polsce.

————————————————————————————————————-

6. Sekcja Interdyscyplinarnych Badań nad Książką i Informacją

Przewodnicząca: prof. dr hab. Jadwiga Woźniak-Kasperek.

Członkowie Komitetu: prof. dr hab. Janusz W. Adamowski; prof. dr hab. Robert Cieślak; dr hab. Olga Dąbrowska-Cendrowska, prof. ucz.; dr hab. Anita Has-Tokarz, prof. ucz.; prof. dr hab. Iwona Hofman; prof. dr hab. Grażyna Wrona.

Eksperci zewnętrzni: prof. dr hab. Ewa Głowacka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu); prof. dr hab. Bożena Koredczuk (Uniwersytet Wrocławski); dr Bartłomiej Włodarczyk (Uniwersytet Warszawski).

Charakterystyka sekcji: 

Powołanie do życia w 2018 roku nauk o komunikacji społecznej i mediach, w skład których weszły między innymi bibliologia i informatologia oraz nauki o mediach, sprawiło, że zaczęły się krzyżować i nakładać wcześniej wypracowane w dyscyplinach składowych struktury i praktyki badawcze. Dotyczy to zarówno obiektów badania, jak również obszarów, pól i kierunków badawczych, paradygmatów, metodologii oraz narzędzi komunikowania na czele z językiem specjalistycznym. Chcąc zdyskontować powstałą sytuację, należy poddać nauki o komunikacji społecznej i mediach pogłębionej analizie naukowej i metanaukowej. Będzie to główny nurt aktywności Sekcji, w ramach którego będą wyznaczane zadania szczegółowe, mające doprowadzić do zbudowania trwałego, wspólnego fundamentu nowej dyscypliny. Sekcja będzie działać na rzecz stworzenia nowej perspektywy badawczej w ramach nauk o komunikacji społecznej i mediach łączącej dorobek i tradycję dyscyplin składowych. Potrzebę utworzenia Sekcji Interdyscyplinarnych Badań nad Książką i Informacją uzasadnia ponadto konieczność stworzenia efektywnego kanału wzajemnego komunikowania reprezentantów trzech środowisk badawczych (bibliologów, informatologów i medioznawców).

Do pierwszoplanowych zadań Sekcji będą należeć: (1) Wzmacnianie wspólnoty i integracji badawczej w ramach dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach; (2) Opracowanie „bilansu otwarcia 2025” z uwzględnieniem kontekstu historycznego bibliologii i informatologii oraz nauk o mediach, aktualnej bazy normatywnej, jednostek naukowych prowadzących badania i dydaktykę w zakresie dyscypliny, kadr, towarzystw naukowych, czasopism i  kontekstu  międzynarodowego; (3) Zidentyfikowanie tych obszarów nauk o komunikacji społecznej i mediach, w których można uzyskać efekt synergii poprzez zespolenie podejścia bibliologicznego, informatologicznego i medioznawczego; (4) Zainicjowanie długofalowych prac nad opisaniem obu języków specjalistycznych i wzajemnym poznawaniem terminologii.

—————————————————————————————————————

7. Sekcja Metodologiczna

Przewodnicząca: dr hab. Weronika Świerczyńska-Głownia, prof. ucz.

Członkowie Komitetu: prof. dr hab. Igor Borkowski; dr hab. Olga Dąbrowska-Cendrowska, prof. ucz.; prof. dr hab. Jerzy Gołuchowski; prof. dr hab. Stanisław Jędrzejewski; dr hab. Monika Kaczmarek-Śliwińska, prof. ucz.; dr hab. Danuta Kępa-Figura, prof. ucz.; dr hab. Arkadiusz Lewicki, prof. ucz.; dr hab. Jakub Nowak, prof. ucz.; dr hab. Szymon Ossowski, prof. ucz.; prof. dr hab. Terasa Sasińska-Klas; dr hab. Jędrzej Skrzypczak, prof. ucz.; ks. dr hab. Sławomir Soczyński, prof. ucz.; dr hab. Agnieszka Stępińska, prof. ucz.; prof. dr hab. Jadwiga Woźniak-Kasperek.

Eksperci zewnętrzni: dr hab. Marek Chyliński, prof. ucz. (Uniwersytet Opolski); dr hab. Katarzyna Drąg, prof. ucz. (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie);  dr hab. Małgorzata Łosiewicz, prof. ucz. (Uniwersytet Gdański).

Charakterystyka sekcji: 

Ze względu na fakt połączenia trzech dyscyplin w nowym paradygmacie badawczym nauk o komunikacji społecznej i mediach, zgodnie z klasyfikacją dziedzin i dyscyplin naukowych z 2018 roku, sekcja przyjmuje za cel główny działania przygotowanie katalogu metod i technik badawczych właściwych dla dyscyplin lub/i charakterystycznych dla dyscyplin stykowych. Jednocześnie możliwe będzie zweryfikowanie efektywności tych metod dla rozwijanych badań empirycznych w subdyscyplinach. Planowane są szerokie konsultacje i dyskusje z udziałem m.in. młodych badaczy, a także zorganizowanie konferencji podsumowującej pracę sekcji.

————————————————————————————

Nagroda Komitetu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach Polskiej Akademii Nauk za szczególnie wyróżniającą się publikację naukową (artykuł) oraz wydawnictwo zwarte (monografię) w zakresie dyscypliny Nauki o komunikacji społecznej i mediach.

Ideą główną Nagrody ustanowionej w 2024 roku decyzją Komitetu Nauk o Komunikacji Społecznej i Mediach Polskiej Akademii Nauk jest wyróżnienie i promowanie szczególnie wartościowych publikacji naukowych (odrębnie: artykułów oraz monografii) a także ich autorów, podejmujących w interesujący/ nowatorski sposób tematykę z zakresu dyscypliny nauk o komunikacji społecznej i mediach, stanowiącą istotny wkład w jej rozwój.

Zgłoszenia do pierwszej edycji nagrody można składać do 31 maja 2025 roku. Szczegółowe informacje na temat konkursu zawarte są w dokumentacji dostępnej poniżej.

Załącznik nr 1. Regulamin

Uchwała nr 8

Uchwała nr 9

Uchwała nr 10